یازدهم شهریور روز ملی صنعت چاپ

روز ملی صنعت چاپ

یازدهم شهریور برای دست‌اندرکاران صنعت چاپ اهمیت بسزایی دارد چرا که در این روز، صنعت چاپ ایران با بیش از دو سده دیرینگی دارای شناسه (هویت) شد و «روز ملی صنعت چاپ» نام گرفت.

این روز یادآور کوشش همیشگی و تلاش پیوسته در گذر از سختی‌های کار، گروه بزرگی از کارگران، صنعتگران و هنرمندان و بزرگمردان فرهنگ ایران‌زمین است. چاپ یعنی زندگی، یعنی پویایی و تحرک، فکر این که در نبود چاپ جامعه با چه مشکلاتی روبه‌رو می‌شود باورپذیر نیست.

برای چند لحظه به جهانی بدون چاپ فکر کنید، تصور کنید که محصولی عکس نداشته و بخواهد معرفی شود. اگر چاپ نباشد هیچ کارت‌شناسایی برای معرفی هویت ما وجود ندارد، خبری از اسکناس‌های رنگارنگ نیست و کتاب و مجله‌ای چاپ نخواهد شد و اگر نوشتار تارنما را چاپ نوین بنامیم دیگر سرگرمی به‌نام اینرنت معنا ندارد.
با گذشت زمان اهمیت صنعت چاپ بر همه روشن شد، نامگذاری روز ۱۱ شهريورماه به‌عنوان روز ملی صنعت چاپ در سالنمای رسمی ایرانیان در سال ۱۳۸۲ و با تلاش‌ مديركل وقت دفتر امورچاپ وزارت ارشاد انجام شد.

اختراع حروف چاپی
از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ بشریت، یکی از باارزش‌ترین رخدادهای تاریخ بشریت، اختراع حروف چاپی مستقل و دستگاه چاپ بوده ‌است. نخستین‌بار، یوهانس گوتنبرگ آلمانی در سال ۱۴۵۶ میلادی چاپ را اختراع کرد اما به درستی اختراع فن چاپ به سده‌ها پیش از گوتنبرگ می‌رود، شاید وقتی به کتیبه‌ی حقوق بشر کوروش هخامنشی نگاه می‌کنیم نشانه‌هایی از این صنعت را می‌توان دید.

پیدایش صنعت چاپ در ایران
نخستین چاپخانه در ایران در شهر تبریز بنیاد شد. عباس میرزا نایب‌السلطنه، میرزا زین‌العابدین تبریزی را مامور فراگیری فن چاپ و راه انداختن نخستین چاپخانه در تبریز کرد. میرزا زین‌العابدین تبریزی در سال ۱۲۳۳ مهی (:هجری قمری) ابزارآلات چاپ حروفی را به تبریز آورده و با پشتیبانی عباس میرزا نایب‌السلطنه که در آن زمان حکمران آذربایجان بود چاپخانه‌ی کوچکی برقرار کرد.
شاید شوند جایگزینی چاپ سنگی به‌جای چاپ سربی این باشد که کسانی، چاپ سربی و حروف آن را با بدبینی نگاه می‌کردند و نشانه‌ی کفر می‌دانستند یا چون حروف ما پارسی بود با حروف سربی در آن زمان نمی‌توانستیم گوناگونی در خط داشته باشیم در صورتی که در چاپ سنگی از خوشنویس‌ها کمک گرفته می‌شد.
علی قاضی‌زاده در «کتاب تبریز شهر اولین‌ها» می‌نویسد: «سخت‌گیری‌های کهنه‌پرستان باعث شده بود که به سبب گرانی طولانی و سخت بودن چاپ سنگی، چاپ کتب و مطبوعات بسیار گران تمام شده و در نتیجه سال‌ها انتشار کتاب و نشریه با دشواری‌های فراوان همراه باشد.»
نزدیک به ۹۰ سال پس از بنیاد نخستین چاپخانه در تبریز، نوه‌ی حاج زین‌العابدین (کسی که نخستین چاپخانه سنگی و سربی را در ایران راه‌اندازی کرد) به‌نام زین‌العابدین مطبعه‌چی که پس از زیارت مکه به نام حاجی حاج آقا نامور و هنگام گرفتن شناسنامه نام علمیه را برخود برگزید، ماشین چاپی را از اروپا خریداری کرده و از طریق کشور مصر وارد بندر استانبول در ترکیه‌ی کنونی کرد و از این بندر با چهل گاومیش به تبریز انتقال داد. حاجی حاج آقا علمیه همراه با دستگاه‌های چاپ سنگی خود هشت تن از متخصصان صنعت چاپ را نیز از کشور آلمان برای نصب و آموزش این دستگاه‌ها به تبریز آورد.
دختر حاجی حاج‌آقا علمیه درباره‌ی ورود ماشین چاپ به تبریز در کتاب «اولین‌ها» نوشته حسین امید می‌گوید: «زمان حمل گاومیش‌های حامل دستگاهای چاپ از کوچه‌های تنگ و باریک محله منجم تبریز به اجبار دیوارهای تعداد زیادی از خانه‌های همسایه‌ها را فرو ریخته و خراب کردند که حاجی حاج آقا هزینه بازسازی دیوارهای فرو ریخته را نیز متحمل شدند و این‌گونه بود که چاپ، وسلیه ارتقا فرهنگ و ماشین تولید علم به ایران رسید».

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *